Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması, 2022

Yükseköğretim kesiminde görev alan araştırmacı personelin hesaplanmasında kullanılan idari kayıtlarda iyileştirmeye gidilmiştir. Bu doğrultuda 2015-2021 yılları arasındaki meslek grubuna göre kişi ve tam zaman eşdeğeri sayıları güncellenmiştir. 

Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) harcaması 2022 yılında 198 milyar 670 milyon TL’ye yükseldi

Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcaması 2022 yılında bir önceki yıla göre 96 milyar 932 milyon TL artarak 198 milyar 670 milyon TL’ye yükseldi.

Ar-Ge harcamasının gayrisafi yurt içi hâsıla (GSYH) içindeki payı %1,32 oldu

Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcamasının GSYH içindeki oranı 2021 yılında %1,40 iken, 2022 yılında 15 trilyon 11 milyar 776 milyon TL’lik GSYH içindeki oranı %1,32 oldu.

En fazla Ar-Ge harcaması mali ve mali olmayan şirketler tarafından yapıldı

Ar-Ge harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler %61,4 ile en büyük paya sahip olurken, bunu %33,8 ile yükseköğretim takip etti. Kâr amacı olmayan kuruluşlar tarafından yapılan Ar-Ge harcamalarının da dâhil olduğu genel devlet Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamaları içindeki payı ise %4,8 oldu. Ar-Ge harcamaları içerisinde personel harcamaları %47,3 ile en büyük harcama kalemini oluşturdu.

Mali ve mali olmayan şirketler Ar-Ge finansmanında %50,2 ile ilk sırada yer aldı

Ar-Ge harcamalarının 2022 yılında %50,2’si mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edilirken genel devlet Ar-Ge harcamalarının %32,8’ini, yükseköğretim %15,7’sini, yurt dışı kaynaklar %1,3’ünü ve diğer yurt içi kaynaklar yaklaşık olarak %0,02’sini finanse etti.

Tam zaman eşdeğeri cinsinden 272 bin 638 Ar-Ge personeli çalıştı

Tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden 2022 yılında toplam 272 bin 638 kişi Ar-Ge personeli olarak çalıştı. Sektörler itibarı ile dağılımına bakıldığında ise TZE cinsinden toplam Ar-Ge personelinin 2022 yılında %63,3’ü mali ve mali olmayan şirketlerde, %33,2’si yükseköğretimde ve %3,5’i kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlet sektöründe yer aldı.

TZE cinsinden kadın Ar-Ge personelinin oranı %34,1 oldu   

TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel sayısı, 2022 yılında 93 bin 41 kişi ile toplam Ar-Ge personel sayısının %34,1’ini oluşturdu. Sektörler itibarı ile TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel oranı yükseköğretimde %47,5, kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlette %31,0, mali ve mali olmayan şirketlerde ise %27,3 oldu.

Ar-Ge personelinin %29,7’si doktora veya eşdeğeri eğitim seviyesine sahip

Ar-Ge personeli öğrenim durumuna göre incelendiğinde, Ar-Ge personelinin %37,3’ünün lisans eğitim düzeyine sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla %29,7 ile doktora veya eşdeğeri, %23,7 ile yüksek lisans, %4,8 ile meslek yüksekokulu ve %4,6 ile lise ve altı kategorileri takip etti. TZE cinsinden Ar-Ge personelinin eğitim durumuna göre dağılımı ise sırasıyla; %45,8 ile lisans, %21,7 ile yüksek lisans, %21,4 ile doktora veya eşdeğeri, %5,8 ile meslek yüksekokulu ve %5,3 ile lise ve altı eğitim düzeyi şeklinde oldu.

En fazla Ar-Ge harcaması TR10 (İstanbul) bölgesinde gerçekleşti

İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 2. Düzeye göre 2022 yılında Ar-Ge harcamalarının en yüksek olduğu bölge toplam Ar-Ge harcamasının %30,2’sini gerçekleştiren TR10 (İstanbul) iken, bunu %29,7 ile TR51 (Ankara) ve %8,4 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesi takip etti.

Toplam Ar-Ge personel sayısının %30,8’i TR10 (İstanbul), %20,1’i TR51 (Ankara) ve %7,7’si TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesinde istihdam edildi.

Mali ve mali olmayan şirketlerde Ar-Ge harcamasının %54,4’ü Ar-Ge merkezlerinde yapıldı

Mali ve mali olmayan şirketler tarafından 2022 yılında gerçekleştirilen 122 milyar 28 milyon TL Ar-Ge harcamasının %54,4’ü Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Ar-Ge merkezlerinde yapılan Ar-Ge harcamasının %88,5’i, 250 ve üzeri çalışan sayısına sahip olan girişimler tarafından yapıldı.

En fazla Ar-Ge harcaması yüksek teknoloji faaliyetlerindeki girişimler tarafından yapıldı

İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, 2022 yılında imalat sanayinde gerçekleştirilen 72 milyar 311 milyon TL Ar-Ge harcamasının %49,1’inin yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan girişimler tarafından gerçekleştirildiği görüldü. Bu oran 2015 yılında %35,1’di. İmalat sanayindeki toplam Ar-Ge harcamasının %37,3’ü orta yüksek teknoloji faaliyetindeki girişimler, %9,4’ü orta düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler ve %4,3’ü düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler tarafından yapıldı.  

İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde 2022 yılında en fazla araştırmacının 27 bin 529 kişi ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler tarafından istihdam edildiği görüldü. Bunu 20 bin 418 araştırmacı istihdamı ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler takip etti. TZE cinsinden araştırmacı sayıları dikkate alındığında da en fazla değerin 25 bin 431 ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimlerde olduğu saptandı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı