Eğitim sosyolojisi, okul ve toplumsal yapı ilişkisini inceleyen ve irdeleyen sosyoloji dalıdır.
Eğitim Sosyolojisi ve Toplum
Toplumun parçaları birleşerek toplumsal yapıyı oluşturur. Kurumlarıyla, bireyleriyle toplum bütünsel bir yapıdır. Bireylerin toplumu oluşturabilmesi için belirli süreçler ve örgütlenmeler gereklidir. Bunlar arasında iktidar, gelenek ve görenek vardır. Çünkü bir toplumun toplum olabilmesi için belli bir kültürel birikime sahip olması gerekir.
Hepimizin içine doğduğu ailesi ve kültürü vardır. Böylece hepimiz, belli bir sosyal sınıfın içinde kendimizi buluruz. Kırsal veya kentsel çevrede büyür, yetişir ve gelişiriz.
Toplumsal kurumların herkes için geçerli yaptırımı olan kuralları vardır. Bu kurallar bireyleri frenleyen, kontrol eden yapıya sahiptir. Toplumsal kurumlar bireyleri hem yönlendirir hem yönetir hem de korur. Aynı zamanda düzen sağlamak için de toplumsal kurumlara ihtiyaç vardır. Bu kurumlar arasında okullar önemli bir yer tutar. Okul toplumsal kurumlardan biridir ve eğitim sistemine dahildir. Sistemin temel taşlarından biridir.
Okulun Diğer Toplumsal Kurumlarla İlişkisi
Okullarda öğretilen değerler kavram boyutunda kalmaz. Kavram boyutunda kalmaması sistemin hedefleri arasında bulunur. Öğrenilen kavramlar hayatın içinde bulunur. Böylece hayata hazırlık süreci başlar ve devam eder.
Öğretmen, sosyolog gözüyle gözlem yapabilme yeteneğine sahiptir. Öğrencilerin ilgi alanları, yetenekleri doğrultusunda materyaller sunar. Aynı zamanda müfredatın içeriğini sistemin hedeflerine yönelik düzenler. Bu konuda üzerine büyük sorumluluklar alan bir başka rol de öğrencinin yakın çevresine aittir. Oyun oynadığı arkadaşları, ailesi, akrabaları çocuğun yakın çevresini oluşturur. Bu çevrede etkileşimlerle birbirinden etkilenme gerçekleşir. Çocuk; hayat amacını, kendi karakterini tüm bu etkileşimler ile oluşturur, düşünce ve davranışlarını şekillendirir.
Sistemin Hayatımızdaki Yeri
Bireyler sosyalleşmek için iletişim halindedir. Sosyalleşmeyi sağlayan kurumlardan biri de okuldur. Bireyi sosyalleştirir. Kişisel gelişimini sağlar. Bireyin ihtiyaçlarını karşılar. Okullar davranış değişikliği kazandırmalarıyla, bireyi toplumsal varlığa dönüştürür. Onu toplumsal hayata hazırlar. Kazandırdığı davranışlar, diğer kurumlardaki davranışlarına da yön verir.
Sistem Nasıl İşler?
Her toplum eğitim sistemini kendi ihtiyacına göre yönlendirir. Bu da demek oluyor ki her toplum kendi değerlerini benimsetmektedir. Bu yüzden her ne kadar evrensellik boyutu tartışılmayacak bir konu olsa da eğitim sistemleri aslında ait oldukları ülkelerin toplumsal ve kültürel yapıları ile şekillenmektedir.
Özlem Çelik
1977 yılında İstanbul’da doğdu. Doğu Akdeniz Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden 2000 yılında mezun oldu. İnsan Kaynakları Üst Düzey Yöneticisi ve Eğitmeni. Turizm – otelcilik sektöründe 10 yıl İnsan Kaynakları yöneticisi olarak görev aldı. Hem bir yazar hem bir anne hem de İnsan Kaynakları üst düzey yöneticisi olarak çalışıyor.